Με τη σκέψη στο παρελθόν και το βλέμμα στο μέλλον
Στιγμές ιστορίας, μνήμης, νοσταλγίας και ανθρωπιάς χάρισε η εκδήλωση που πραγματοποίησε ο Τ Σύνδεσμος Νεοφωκααίων Χαϊδαρίου, που διοργανώνεται κάθε χρόνο, τέτοιες ημέρες, μπροστά στην προτομή του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσοστόμου, η οποία στέκει επιβλητικά στο προαύλιο του Ιερού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Παναγίτσα).
Την επιμνημόσυνη δέηση τέλεσε ο «δικός τους ιερέας», πατήρ Γεώργιος Φραγκιαδάκης, εφημέριος του ναού. Η γραμματέας του συλλόγου κ. Ευαγγελία Κανταρτζή ευχαρίστησε τον κόσμο για την αθρόα προσέλευση στην ετήσια εκδήλωση. Μία εκδήλωση-θεσμός στη μνήμη του Μητροπολίτου Χρυσοστόμου Σμύρνης, των προγόνων τους και όλων των μαρτύρων της Μικρασιατικής Καταστροφής κατά τον Αύγουστο του 1922.
Γιάννης Βελέντζας: "Ακόμα και σήμερα κάνουν το δερβέναγα"
Στο χαιρετισμό του ο πρόεδρος του συλλόγου Γιάννης Βελέντζας ανέφερε: «Πέρασαν 94 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή που στάθηκε η μεγαλύτερη τραγωδία του ελληνισμού, στην τρισχιλιετή πορεία του έθνους. Η άλλοτε γη της επαγγελίας, η ονειρεμένη Ιωνική Γη, γίνεται απέραντη κοιλάδα τρόμου, ολέθρου, χώρος κλαυθμών και οδυρμών. Μελανή σελίδα ολόκληρου του πολιτισμένου κόσμου, που βαραίνει τους επιδρομείς και σφαγείς Τούρκους, που ακόμη και σήμερα δεν έχουν βάλει μυαλό και κάνουν το δερβέναγα στη γύρω περιοχή. Κάτω από τα μάτια του πολιτισμένου κόσμου, Ευρωπαίων, Αμερικανών, Ρώσων, επιδιώκουν πάντα τον αφανισμό και τη γενοκτονία των γύρω λαών. Το μαρτύριο των Μικρασιατών Αδελφών μας, ακολουθεί το μαρτύριο των 347 ιερέων και όχι μόνο της Σμύρνης.
Έτσι οδηγήθηκε στο θάνατο
Το απομεσήμερο της 26ηςΑυγούστου του 1922 μπήκε στη Σμύρνη το Α΄ Τουρκικό Σώμα Ατάκτων. Την άλλη μέρα 27 Αυγούστου, ήταν Σάββατο. Ο Δεσπότης είχε μείνει άγρυπνος και νηστικός. Στις 7 το πρωί κατέβηκε στο ναό να προσευχηθεί. Η εκκλησία ήταν ασφυκτικά γεμάτη, από χριστιανούς. Ο Χρυσόστομος παρουσιάστηκε στην Ωραία Πύλη, γονυπετής και προσευχόμενος, ως αμαρτωλός έμπροσθεν του Εσταυρωμένου. Ηγέρθη και είπε στους πιστούς του: «Η Θεία Πρόνοια δοκιμάζει την πίστη μας, το θάρρος μας, την υπομονή μας, αυτή την ώρα. Αλλά ο Θεός δεν εγκαταλείπει τους χριστιανούς. Προσεύχεσθε και θα παρέλθει το ποτήριο, το πικρό τούτο. Θα δούμε και πάλι καλές και ευλογημένες μέρες». Μοίρασε σε όλους τους χριστιανούς ψωμί, ελιές και ρύζι για τα μικρά παιδιά. Την ίδια μέρα μπήκε στη Σμύρνη το Δ΄ Σώμα του Τουρκικού Ιππικού, με επικεφαλής το Διοικητή της Σμύρνης το Στρατηγό Νουρεντίν Πασά. Αυτός μισούσε θανάσιμα το Μητροπολίτη Χρυσόστομο, από παλιότερες διαφορές του Πρώτου Διωγμού και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Θωμάς Κούτσιος κλητήρας του Δεσπότη που έμεινε κοντά του μέχρι την τελευταία στιγμή αφηγείται: «Στις 8 το βράδυ έρχεται ο Αστυνόμος με δύο στρατιώτες οπλισμένους με λόγχες και ζητούν από τον Δεσπότη να πάει στο Διοικητήριο με τρεις δημογέροντες, δήθεν ότι θέλουν να συζητήσουν τα γενόμενα. Επειδή το αυτοκίνητο δεν χωρούσε, πήγε ο δεσπότης μαζί με δύο δημογέροντες. Τους κράτησαν στο διοικητήριο όλη τη νύχτα. Την Κυριακή το πρωί μαθαίνουν από τον Αστυνόμο, ότι το Μητροπολίτη και τους δύο δημογέροντες τους «χάλασαν». Το πώς ακριβώς θανάτωσαν το Χρυσόστομο υπάρχουν μαρτυρίες. Ότι ο Νουρεντίν Πασάς τον παρέδωσε στον όχλο και ότι ο όχλος τον έβαλε πάνω σε ένα γάιδαρο και τον περιέφερε γύρω στις Τουρκικές Συνοικίες, φτύνοντας τον και χτυπώντας τον. Του ξερίζωσαν τα γένια και τα μαλλιά, του έκοψαν τα αυτιά και του έβγαλαν τα μάτια. Ύστερα τεμάχισαν το σώμα του και το πέταξαν στα σκυλιά. Ανεδείχθη ο Μητροπολίτης, ο Υπεράξιος της Μικρασιατικής τραγωδίας. Ο μαρτυρικός του θάνατος, είναι η συνισταμένη του μαρτυρίου ολόκληρου του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Ο δικός του φωτοστέφανος ανήκει σε όλες τις χιλιάδες μαρτύρων της Μικρασιατικής Συμφοράς. Πρόσφατα από την Ιερά Σύνοδο, κατετάγη μεταξύ των Αγίων της Εκκλησίας μας.
«Κρατάμε ένα όραμα για τον άνθρωπο, καθαρά ελληνικό»
Στο ορόσημο των 94 χρόνων που κλείνουμε φέτος της Μικρασιατικής Καταστροφής, θέλουμε να σταθούμε οι Έλληνες, ο καθένας ενώπιος ενωπίω, με αυστηρότητα προς τον εαυτό μας. Να μετρήσουμε ό,τι πράξαμε, να δώσουμε λόγο στους πατέρες μας για το τάλαντο που μας κληροδότησαν φεύγοντας, γι΄ αυτό που θα αφήσουμε εμείς στα παιδιά μας. Μπορούμε να πούμε με ήσυχη καρδιά πως ό,τι έπρεπε το πράξαμε σωστά. Είχαμε κάποτε ένα όνειρο μεγάλο, την ιδέα της Μεγάλης Ελλάδας. Πολεμήσαμε για την Ελλάδα αυτή και καταματώσαμε. Στο σύνολο των 94 χρόνων από τη μεγάλη καταστροφή, ύστερα από τόσο πάθος που ζήσαμε, κρατούμε σκεπή και παραστάτη μας ένα όραμα για τον άνθρωπο, καθαρά ελληνικό. Μια αίσθηση της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας, που είναι ταυτόσημα με την αρετή των Ελλήνων. Να είναι αιωνία η μνήμη των Μικρασιατών Αδελφών μας, που πόνεσαν τόσο πολύ και χάθηκαν τόσο άδικα».
Μιχάλης Σελέκος: «Η ιστορία επαναλαμβάνεται στην ίδια περιοχή»
Όταν κλήθηκε ο δήμαρχος Μιχάλης Σελέκος να πάρει το λόγο, θεώρησε πως μετά τη συγκινητική ομιλία του κ. Βελέντζα είναι δύσκολο να μιλήσει. Έκρινε πως τέτοιες σεμνές εκδηλώσεις δίνουν και το στίγμα της μνήμης, που πρέπει να έχουμε όλοι, σε σχέση με αυτά τα πραγματικά γεγονότα που έγιναν. Συνέστησε να τα θυμόμαστε, γιατί πρέπει να βγάζουμε συμπεράσματα για το σήμερα. Γιατί δεν πρέπει τέτοιεςτραγικές περίοδοι να συνεχίζονται στην εποχή μας. Δυστυχώς έχουμε στην ιδία γεωγραφική ενότητα γεγονότα που δείχνουν την τραγικότητα ενός κόσμου, που δεν γίνεται για να έχουν καλύτερο μέλλον οι λαοί, αλλά για να κερδίζουν κάποιοι. Για να εξυπηρετούνται συμφέροντα πολιτικά, γεωστρατηγικά, οικονομικά και όλα αυτά στις πλάτες των λαών. «Ο Σύλλογος των Νεοφωκααίων χρόνια τώρα προσπαθεί να αναδείξει τα γεγονότα εκείνης της εποχής και βεβαία με τις ενέργειες που κάνει να φέρει κοντά όλους τους Νεοφωκαείς και Τσακμακλιώτες πρόσφυγες. Να συνεχίσει αυτά που έκαναν οι πρόγονοι τους. Να μεταφέρει τα ήθη και τα έθιμα τους στο Χαϊδάρι και την υπόλοιπη Ελλάδα και βέβαια να κρατήσει τη μνήμη όλων των νεκρών που χάθηκαν άδικα σε μια περίοδο τραγική για τον Ελληνισμό», είπε χαρακτηριστικά. Κλείνοντας συνεχάρη για μια ακόμα φορά το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου και συνέστησε σε όλους να έχουν μνήμη, καθαρό μυαλό, να βγάζουν συμπεράσματα και να προσπαθούν να κάνουν ένα κόσμο ειρηνικό, χωρίς πολέμους και χωρίς την κατάσταση που μας οδηγούν κάποιοι, για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους.
«Όχι στο κλείσιμο του Προξενείου στη Μασσαλία»
Το μέλος του συλλόγου Γιάννης Γκιουλέκας, μετέφερε χαιρετισμό του προέδρου της Παλαιάς Φώκαιας Σαρωνικού, Θανάση Παπουτσή. Απεύθυνε έκκληση του κ. Παπουτσή, να υπογράψουν όλοι ένα ψήφισμα προκειμένου να μην κλείσει το Ελληνικό Προξενείο στη Μασσαλία, μια πόλη άρρηκτα συνδεδεμένη με τις Φώκαιες. Πρόσθεσε ακόμα, πως ο Χρυσόστομος Σμύρνης είχε ιδιαίτερους δεσμούς με τη Φώκαια της Μικράς Ασίας. Διατηρούσε εξοχικό εκεί και ήταν το αγαπημένο του μέρος. Με αυτή την έννοια είναι και ο προστάτης των Φωκιανών.
Τέλος ο κ. Γκιουλέκας ανακοίνωσε πως στις 10-15 Νοεμβρίου, θα πραγματοποιηθεί η Πανελλήνια Συνάντηση των Φωκααίων. Θα μετάσχουν Φωκιανοί από όλη την Ελλάδα, προκειμένου να αποκτήσουν μια ενιαία πανελλήνια φωνή. Για αυτό το λόγο κάλεσε όλους του Φωκιανούς να παραβρεθούν στην Παλιά Φώκαια Σαρωνικού και να συμμετάσχουν στις διεργασίες.
Τέλος ο κ. Γκιουλέκας ανακοίνωσε πως στις 10-15 Νοεμβρίου, θα πραγματοποιηθεί η Πανελλήνια Συνάντηση των Φωκααίων. Θα μετάσχουν Φωκιανοί από όλη την Ελλάδα, προκειμένου να αποκτήσουν μια ενιαία πανελλήνια φωνή. Για αυτό το λόγο κάλεσε όλους του Φωκιανούς να παραβρεθούν στην Παλιά Φώκαια Σαρωνικού και να συμμετάσχουν στις διεργασίες.
Χρυσόστομος ο «Καλός Ποιμένας»
Με τη σειρά της η γραμματέαςτου συλλόγου Ευαγγελία Κανταρτζή, τόνισε πως ο Χρυσόστομος θυσίασε τη ζωή του υπέρ του ποιμνίου του. Αν και μπορούσε να διαφύγει και να σώσει τη ζωή του, αποδείχτηκε ο Καλός Ποιμένας», που έμεινε και υπέστη δεινή κακοποίηση και μαρτυρικό θάνατο. Είχε ποτίσει τις ψυχές με το λόγο του και στο τέλος πότισε το χώμα της Ιωνίας με το Πανάγιο Αίμα του. Στην ιερή του μνήμη, απήγγειλε ένα ποίημα.
«Εντάχθηκαν με αξιοπρέπεια στη Χαϊδαριώτικη Κοινωνία»
Αμέσως μετά η Γραμματέας Β, κ. Ελένη Σαρρή, διάβασε τα ονόματα των 93 πρώτων Νεοφωκααίων και Τσακμακλιωτών Προσφύγων που έφτασαν στο Χαϊδάρι, μετά από τις μαύρες ημέρες του Σεπτέμβρη του 1922, με οποιοδήποτε τρόπο κατάφεραν να σωθούν. Δυσκολεύτηκαν στην αρχή, αλλά σύντομα εντάχθηκαν με αξιοπρέπεια και αξιοσύνη στην τοπική μας κοινωνία.
Στεφάνια στην προτομή του Εθνομάρτυρα κατέθεσαν ο δήμαρχος Μιχάλης Σελέκος και ο πρόεδρος του συλλόγου Γιάννης Βελέντζας. Η εκδήλωση έκλεισε με τον Εθνικό μας Ύμνο. Σε όλους τους παρευρισκόμενους προσφέρθηκε κέρασμα στα γραφεία του Συνδέσμου. Και του χρόνου…
Γιώργος Παπαπαναγιώτου