Πέτρος Συρίγος
-Κοινωνιολόγος-
Πριν λίγες ημέρες κτύπησε το τηλέφωνό μου. Ήταν ένας παλιός φίλος, από αυτούς που δένεσαι κατά την εφηβεία.
- Έλα, μου λέει, διοργανώνω μια εκδρομή για μπάνιο, σε έχω μετρήσει, πάρε ένα μαγιό κι έλα.
Εκδρομή σκέφτηκα, πόσα χρόνια έχω να ακούσω με αυτόν το τρόπο την λέξη «πάμε εκδρομή».
- Κάτσε, του λέω, να το σκεφτώ, να δω αν μπορώ, αν υπάρχει κάποια υποχρέωση, αν… αν… αν..
-Δεν έχεις τίποτα, κι αν έχεις, ακύρωσε το, μου λέει με στόμφο. Ξεκινάμε 8:00 πμ. Σε περιμένω. Κοίτα μη με στήσεις.
Η εκδρομή έγινε και ομολογουμένως περάσαμε πολύ καλά. Ξαναγίναμε για λίγο πάλι παιδιά, χάρη στο φίλο που είχε την ιδέα να την σκαρώσει έτσι αυθόρμητα.
Κάποιοι όμως, σε μια ταβέρνα που καθίσαμε, γκρινιάξανε για το φαγητό που ο φίλος είχε κάνει μια προσυνεννόηση να υπάρχει κάτι, για όσους ήθελαν να καθίσουν και να φάνε.
Γκρίνια για το φαγητό!!!
Αλήθεια, τότε που είμαστε παιδιά, πόσες φορές παραπονεθήκαμε για το φαγητό στην εκδρομή;
Ήταν το τελευταίο στην λίστα του «περνάμε καλά».
Ποιος νοιαζόταν τι θα έτρωγε, αν θα έτρωγε, αρκεί που ήμασταν εκεί με τους φίλους μας. Αυτό που μας ένοιαζε ήταν να ρουφήξουμε την κάθε στιγμή, να κάνομε μαζί τους πράγματα, να τους πειράζομε και να μας πείραζαν κι αν μέναμε και νηστικοί... δεν πείραζε καθόλου κι αύριο μέρα ήταν.
Τότε προτεραιότητα είχε το γέλιο και η χαρά.
Γελούσαμε με το παραμικρό, μ’ εμάς και με τους άλλους, γελούσαμε με την καρδιά μας, για μικρά πράγματα κι όχι απαραίτητα αστεία.
Βλέποντας τους εαυτούς μας σήμερα, που μετράμε κάποιες δεκαετίες, συγκρίνω τον τότε αυθορμητισμό του γέλιου, της χαράς, της διασκέδαση, της παρέας, «του ανήκω» της εφηβείας, με τις μεμψίμοιρες συμπεριφορές του σήμερα. Τώρα έχουμε απαιτήσεις για το φαγητό -και όχι μόνο.
Στεκόμαστε ενοχλημένοι σε πράγματα, συμπεριφορές, λόγια και διαδικασίες, που άλλοτε δεν μας απασχολούσαν.
Θυμάμαι παλιότερα, ως παιδιά, ότι μαλώναμε μέχρι μπουνιές, παίζαμε για οτιδήποτε, όμως, φιλιώναμε αμέσως και τρέχαμε στις κατηφόρες μαζί, ξεσηκώνοντας όλη την γειτονιά από τις φωνές. Τσακωνόμασταν και αμέσως μετά μοιραζόμασταν το καρπούζι. Κτυπούσαμε και αντί να κλαίμε από πόνο, γελούσαμε. Οι ώρες κοινής ησυχίας ήταν τότε άγνωστες λέξεις. Τα πάντα ήταν παιχνίδι. Δεν προλαβαίναμε να στενοχωρηθούμε, γιατί κάτι άλλο θα γινόταν και θα άλλαζε η διάθεση μας.
Στην εφηβεία τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Τότε ήταν η γειτονιά μας ο κόσμος μας. Σήμερα είχε μεγαλώσει η ακτίνα δράσης μας, πέρα από αυτή και σκορπιστήκαμε.
Τότε δεν υπήρχαν κινητά, όμως γνωρίζαμε πού ακριβώς ήταν ο καθένας μας, πού θα συναντιόμασταν και πότε και όλα αυτά γίνονταν με ένα μαγικό τρόπο. Δίναμε παρατσούκλια ο ένας στον άλλο, όχι όμως στιγματικά. Δεν μας ένοιαζε αν κάποιος είχε χρήματα κι εμείς δεν είχαμε. Γιατί τότε όλα τα μοιραζόμασταν κι αν είχε ένας, είχαν όλοι.
Διαπληκτιζόμαστε πολλές φορές και μετά φιλιώναμε πάλι, έτσι γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον τα προτερήματα και τα ελαττώματά του. Όμως πάντα ήμασταν μαζί, τίποτε δεν έμπαινε εμπόδιο στις σχέσεις μας. Οι δυσάρεστες καταστάσεις και οι λέξεις που ανταλλάσσαμε δεν μας άγγιζαν και τόσο, ήταν όλα περαστικά.
Δανείζομαι την φράση ενός φίλου, που έλεγε για την εποχή της εφηβείας.
- «Ήταν η εποχή που ήμασταν όλοι ίσοι».Λόγια σοφά που, αποτύπωναν ακριβώς εκείνη την εποχή Ίσως γιατί τα μάτια της καρδιάς έχουν άλλο βλέμμα, αντιλαμβάνονται αλλιώς την πραγματικότητα.
΄Ισως γιατί, τελικά, η ισότητα δεν περιμένει να βρει εφαρμογή μέσα από νομικούς όρους. Δεν επιβάλλεται άνωθεν. Είναι μια διαδικασία που δεν έχει καταναγκασμούς, που ξεκινά από μέσα μας και βγαίνει αυθόρμητα, βασίζεται δε στο πως εμείς βλέπομε τον κόσμο, πως τον αντιμετωπίζουμε και πως συμμετέχομε.
Ήταν η εποχή που θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο, προσφέροντας και όχι αποκομίζοντας. Συγχωρούσαμε στον άλλον λάθη, χωρίς να χρειάζεται ο ίδιος να δικαιολογηθεί. Του βρίσκαμε εμείς δικαιολογία.
Ήμασταν πλούσιοι, γιατί δεν γνωρίζαμε πως είμαστε φτωχοί. Δεν μεταφράζαμε τις συμπεριφορές και τις πράξεις με την λογική, και με το μυαλό, αλλά, με το συναίσθημα και την καρδιά.
Όλα τα δυσάρεστα ήταν περαστικά και είχαν μικρή διάρκεια, σε αντίθεση με το σήμερα που όλα μας φαίνονται δύσκολα, πιεστικά και διαφορετικά.
Σήμερα, ως ενήλικες, μας ενοχλούν οι ίδιες συμπεριφορές, μας θυμώνουν οι πράξεις που προσβάλουν κι αντιδρούμε. Οι λέξεις πλέον ακούγονται βαριές, λες κι έχουν άλλο νόημα. Ενοχλούν και μένουν δημιουργώντας κόμπο στο στομάχι. Και τελικά τι απέμεινε από εκείνον τον νεανικό αυθορμητισμό; Τίποτα! Σταματήσαμε να γελάμε και να είμαστε χαρούμενοι. Σχεδόν τίποτα πια δεν φαίνεται αστείο. Ίσως γιατί το φίλτρο της καρδιάς το αντικατέστησε ο εγωισμός και το συναίσθημα η περιβόητη λογική. Φίλτρα που έγιναν φράχτες και που τελικά δεν αφήνουν πια να περάσουν οι λέξεις και να φύγουν γι αυτό μένουν μέσα μας και γίνονται βαρίδια. Έτσι κολλάμε. Δεν πάμε παρακάτω, βαραίνουμε, απομονωνόμαστε μέρα με την μέρα.
Έχομε αναρωτηθεί πολλές φορές για κάποιους που γνωρίζαμε:
- Μα ήταν πάντα έτσι αυτός;
Δεν ξέρουμε αν εκείνος άλλαξε ή εμείς.
Με παλαιούς φίλους έχουμε να βρεθούμε χρόνια με την δικαιολογία η καθημερινότητα, η ζωή, οι υποχρεώσεις, η δουλειά, η οικογένεια, κτλ. έχοντας μόνο έναν τυπικό χαιρετισμό όταν συναντιόμαστε τυχαία κι αυτό είναι όλο.
Κανένας μας δεν εμβαθύνει πλέον στις σχέσεις. Τα βαθιά αισθήματα φιλίας της νιότης έγιναν σήμερα ρηχά κι εξασθενισμένα, γιατί άλλα έχουν προτεραιότητα στην καθημερινότητα μας. Ο καθένας μας πια έχει δημιουργήσει τον δικό του μικρό-κόσμο, έχει κάνει διαφορετικές επιλογές, βρίσκεται σε διαφορετική κατάσταση, είτε οικονομική, είτε επαγγελματική, είτε οικογενειακή κτλ. Μάλλον λοιπόν όλοι αλλάξαμε.
Ο βιόκοσμος της εφηβείας πνίγηκε από το σύστημα της καθημερινότητας. Πέρασε η εποχή που ήμασταν όλοι ίσοι.
Αναρωτιέμαι λοιπόν: Έτσι είναι η ροή των πραγμάτων ή εμείς τα δημιουργούμε;
Δεν γελάμε και δεν χαιρόμαστε με το παραμικρό, γιατί δεν επιτρέπεται από τις κοινωνικές συμβάσεις ή γιατί δεν μπορούμε να νοιώσουμε πια απελευθερωμένοι ή ίσως επειδή μεγαλώσαμε;
Όμως ένα τηλεφώνημα που γίνεται αυθόρμητα, χωρίς πολύ σκέψη, χωρίς προετοιμασία, όπως τότε, μπορεί να ξυπνήσει το παιδί που έχουμε μέσα μας, έστω και για λίγο.
Υστερόγραφο:
Αφιερώνωαυτό το κείμενο σε όλους τους αιώνιους εφήβους. Αλλά κυρίως στον παλιό μου φίλο Ηλία, που μετά από μισό αιώνα ζωής, εξακολουθεί και παραμένει πάντα ένας έφηβος εποχής, που μέσα από δύσκολες συγκυρίες χαίρεται τη ζωή, ευχαριστιέται την κάθε στιγμή της, και που καταφέρνει με τον αυθορμητισμό και παρορμητικότητά του να συμπαρασύρει κι όλους εμάς σε χρόνια ανέμελα και ευχάριστα, δημιουργώντας μας την ψευδαίσθηση ότι ζούμε ξανά στα χρόνια της εφηβείας.